I Protest ... म्हणजे असं मला वाटतं अधे मधे

सगळ्या सोशल मिडिया वर हाहाकार माजलेला असतो. एका माणसाची बायको त्याला काय म्हणाली हे त्यानं चव्हाट्यावर मांडल्यामुळ सगळ्या जगभर त्याचं हसं होत असतं. दुसऱ्याची बायको त्यांच्या नवऱ्याना काय म्हणते हा तसंही जिव्हाळ्याचा विषय असल्यानं या चर्चेला उधाण आलेलं असतं. कोपऱ्यावरच्या पानपट्टीवर चुना मळणाऱ्या नाम्याच्या वॉट्सअॅप पासून ते समोरच्या हॉटेल मध्ये गर्लफ्रेंडला ऑडी मधून घेऊन आलेल्या विक्कीच्या फेसबुकपर्यंत, किंबहुना पलीकडच्या काकूंच्या अमेरिकेतल्या नातवाच्या ट्विटरवर पण सगळ्यांच्या चर्चेचा विषय तोच असतो.

शेवटी दिवस संपतो. आता दुसऱ्या दिवशी आणखी कोणावर तरी राज्य घालू असं म्हणून लोक झोपी जातात.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी कोणालातरी ही पोस्ट सापडते.

कालचा गोंधळ पाहता, मला पु ल आठवले आणि हसू आलं! 

"कसलाही न्यूनगंड बाळगू नका.आणि प्रत्येक बाबतीमध्ये मतभेद व्यक्त करायला शिका. म्हणजे आपण कोण आहोत, आपला शैक्षणिक दर्जा काय, एकूण कर्तृत्व काय, याचा अजिबात विचार न करता मत ठोकून द्यायचं. विषय कुठलाही असो, म्हणजे आता 'अमेरिकेची आर्थिक घडी नीट बसवण्याचा खरा मार्ग कोणता?' या विषयावरती आपण स्वतः पुणे महानगरपालिकेत, उंदीर मारायच्या विभागात आहोत नोकरीला, हे विसरून मत ठणकावता आलं पाहिजे. अमेरिकेची आर्थिक आघाडी - ठोका!" 

-पु ल देशपांडे.

हे बघून सगळे रथी महारथी परत बाह्या सरसावून, आपापली पगारी कामं बाजूला सारून परत मैदानात उतरतात.

सुरुवात पलीकडच्या काकूंचा अमेरिकेतला नातवापासून होते. "उंदीर मारायच्या विभागातल्या लोकांना अशी कमीपणाची वागणूक देणे बरोबर नाही. शेवटी ते पण माणूस आहेत. गांधीजीनी सांगितलंय की कोणतही काम कमी लेखु नये."

मग कोणी actor Karun वायरल विडीओ बनवतो. पिवळ्या लाल अक्षरात लिहितो की फॉरेनमध्ये सगळे समान आहेत! लोकं तातडीने तो लाईक वगैरे करतात.

मग क्युट क्युट मांजर कुत्र्यांचे फोटो टाकणारी एक पोरगी असं पोस्ट करतो, "उंदीर हा प्राणी कायम कमी लेखाला गेलाय. उंदरांसाठी खास मानसोपचार तज्ञांची सोय केली पाहिजे. #EqualityForAll #TomAndJerryFan"

-> "Actually, कुत्र्यांच्यसाठी पण केली पाहिजे. शोलेमध्ये बसंतीला कुत्तोके सामने मत नाचना म्हणाला विरू. तेव्हा बरं कोणी आवाज केला नाही! #LoveForDogs"

-> "खरंय! पुलंना म्हणायचं होतं तर कुत्री पकडून आणणाऱ्या विभागावर पण म्हणता आलं असतं. पण त्यांनी उंदरांनाच वेठीस का धरलं? #SelectiveSomething"

-> "पुलं tom and jerry बघताना."

-> "Dude, that is wagle!"

-> "I am never watching his news again!"

मग एका राजकारण प्रेम्याला चर्चेमध्ये उडी मारावीशी वाटते. 

"मोदींनी परदेश दौरे करण्यापेक्षा आपल्या देशातल्या प्राण्यांच्या संवर्धनासाठी काहीतरी केलं पाहिजे."
-> "मोदी शाकाहारी आहेत!! मागच्या ५० वर्षामध्ये किती शाकाहारी नेते येऊन गेले हे माहिती नसेल तर बोलू नये!!"

-> "शेती केल्याने जास्ती उंदीर मारतात. म्हणजे शाकाहारी लोक उंदरांच्या हानीसाठी जास्ती कारणीभूत आहेत!"

-> "आमच्या अपार्टमेंटच्या खाली कुत्री मोकाट सुटलेली आहेत. त्यांचंपण मोदींनी काहीतरी केलं पाहिजे."

-> "तू केजरीवालला मत दिलेलास न? मग त्याला सांग की!"

एव्हाना बरेच इंग्रजी येणाऱ्या, आणि प्रसिद्ध अशा लोकांना पण जाग येते. 

"This is very poorly written statement underestimating ability of Indian common man to comment on global economy! We must condemn it! Pu La needs to apologize. like immediately!"

मग एका न्यूज वाहिनीवर चर्चा सत्र भरतं. 

"India has a very rich heritage. चंद्रगुप्त मौर्यच्या दरबारात शिकारीला जाणारी माणसं पंडित असायची. We should stop underestimating India!"

"महानगरपालिकेमध्ये उंदीर मारायचा विभाग आहे? हे पेटा बीटा न कसं चालतं? आता बरं कोणी काही बोलत नाही!"

-> "हा विभाग कॉंंग्रेसच्या राजवटीमध्ये पण होता. तेव्हा बर तुम्ही आवाज केला नाहीत!"

-> "कॉंग्रेसच्या राजवटीमध्येपण उंदीर मारायच्या विभागातले लोक इतकेच अडाणी होते. तेव्हा बरं पुलं काही बोलले नाहीत? What was he doing then?"

-> "यावर कोणीतरी काहीतरी परत केलं पाहिजे!"

"महापालिकेच्या लोकांची मनं दुखावल्यामुळं एक दिवस विधानसभेतले कामकाज स्थगित करण्यात यावं अशी विरोधी पक्षानं मागणी करावी"

-> "त्यापेक्षा विधानसभेमध्ये उंदीर सोडले तर?"

परत आणि एक इंग्रजी येणारा आणि खूप बुद्धी असलेला न्यूज वाला व्यथित झाला. 

"A person like Pu La, shouldn't be so irresponsible and make public statements like this which not only hurts sentiments of civil servants, but also defames animals and also understates India's talent! One must consider we have given world people like Amartya Sen who won Noble for Economics! #ProudToBeIndian #IndiaKnowsEconomy"

याच बरोबर काही जागरूक नागरीक पुल उद्यानपाशी जाऊन पोचले. 

"पुलंच्या घराबाहेर निदर्शनं करताना एक सेल्फी! #IStandForIndia"

"People of India loved PuLa so much and this is how he talks about them! I will never read him again. I appeal everyone not to read any Pu La again ever too!"

-> "Dude ... He wrote only marathi! You anyway can't read it"

-> "I won't read him in future too!"

-> "#IGiveUp"

हा सगळा गदारोळ सुरु असताना, या सगळ्याला तातडीने लाईक शेअर वगैरे करत असतानाच एक बायको शेजारी बसलेल्या नवऱ्याला मेसेज करते.
"अहो. फोनमधून डोकं बाहेर काढा. पाहुणे तुमच्याकडं बघतायत. त्यांच्याशीपण बोला जरा." 

गडबडून नवरा मान वर करतो. पाहुणे विचारतात "मग? पाच वर्षं झाली तुम्हाला लंडनला येऊन?" 

"हो तर. खरंच की. अगदी कालच्या सारखं वाटतंय. आमची ही म्हणाली की. इथे भारतामध्ये काय ठीक होईल आपलं असं वाटत नाही मला. आपल्या मुलाबाळांच्या भविष्याची चिंता वाटते. वर आपण घर घेऊन ठेवलंय त्याच्या लोनचे हफ्ते पण फेडायचेत. आपण काही वर्ष भारताबाहेर जाऊन येऊ. तुम्ही ऑनसाईट साठी प्रयत्न का नाही करत? मग मी लगेच हापिसात जाऊन लगेच ऑनसाईट द्या नाहीतर जॉब सोडतो असं नम्रपणे सांगितलं. आणि आलो इकडे." 

"वा. खूपच छान. आमचा पिंट्या पण गेली दोन वर्षं कुठेतरी काम करतोय पुण्यात. त्याचं पण काही होतंय का बघा की. आपणच आपल्या लोकांची मदत करायची की. नाही काय? ह्या ह्या ह्या!"

things we lose in desperation

Have you observed how we respond to many of the events around us? Our ability of taking things out of context and beating them to death is quite uncanny. We have an infatuation with spitting out our opinions hurriedly. I wonder when do we all take the "No Spitting" boards seriously.

A few weeks ago, some of us were chanting Narayan Narayan so much that for a moment a few thought Narad Muni made an entry in bollywood along with his Veena (For Narayan's sake, think about the instrument here and not the Kapoor or Malik). There were posts on twitter, Facebook. There indeed were a couple of open letters too (how can we do without them?). This Narayan happened to be Mr. Narayan Murthy. And it all started when he said, "Folks, the reality is that there is no such contribution from India in the last 60 years”.

It was a small incident. Because only a few proactively came out in open, with their respective hashtags. Plus no news channel made it sensational by calling in expert's panel. Yet protests happened. I think it's worth giving a thought to it anyway. It is not about Mr. Narayan Murthy or his lecture. But it's more about what are likely to miss in a weird desperation to react. Mr. Murthy’s lecture is merely an example here.

So here is the man who built the Indian IT industry from nothing to where it is today (which btw is more than 7% GDP of India). In early 90s, the founder of the IT company I work for, used to find traveling to Mumbai to send an email more economical than doing it from Pune. And there was this gang, much before 1990, who believed in their IT dreams, in most unfavorable conditions and pulled off this seemingly impossible feat. Who is Mr. Murthy? He is undoubtedly one of those visionaries who brought us here.

So what is the point? Do we blindly listen to all what he says? Of course not. But there are always two ways of raising the voice. One is a profound way which requires a little effort and then there is an easy way which is mostly convenient but often shallow and sad. It’s not about denying the facts. It’s about missing the point. Remember how Satyamev Jayate team talked about the gaps in society and worked on fixing those? Have you heard how Dr. Kalam creating the vision of India in his lectures while underlining the need of addressing the basic problems? They created hope not hatred. They inspired, not discouraged! Now look at what happens many times when we raise voice or criticize?

Here is what I am going to do. While some of us may continue to debate on the one line mentioned above, let me bring out other interesting things from the same lecture of Mr. Murthy. Hope our adrenaline rush to feel proud or get offended, won’t miss out on these..

First... the title of the speech.Yes. it was not what many posts about this lecture had. It was

"How can you, the graduates of IISc, contribute towards a better India and a better world?"Getting the point?

"Science is about unravelling nature and engineering is about using those discoveries and inventions to make life better for human beings."
Makes sense. Right?

"IISc has produced students who have gone on to earn laurels in the most competitive places in the world. Your research is well cited Therefore, IISc deserves to lead in the transformation of India by using the power of science and engineering."
Yes. The lecture was for IISC students if anyone hasn’t figured it out yet.

"This is an issue that the elders of our society – academicians, politicians, bureaucrats and corporate leaders – must debate deeply, and act urgently if we have to leave a better world for our children and grandchildren."

Hmm. Let me not add my interpretations or explanations here. I encourage you to go thru full lecture and make your own notes. Hope following amazing lines would encourage you even more.

"The first requirement is to develop an independent, inquisitive and problem solving mindset."

"Basic concepts will have to stay with you throughout your life. You should apply them as often as you can, update them with contemporary advances, and use them in your work to understand new ideas and solve new problems."

"He (The Professional) has high aspirations. He believes in the adage: A plausible impossibility is better than a convincing possibility."

"People smile not because you are intelligent, powerful or wealthy but because you care for them and you will use all of your competencies to make their lives better."

It is really not about this lecture alone. Point is, we are living in a wonderful time where many visionaries are sharing the globe along with us. Not all of them are perfect but I have no credentials to criticize them but there is so much to learn from them. And I am sure we have ability of doing that.

Because.
"What is learning? To me, it is the ability to extract generic inferences from specific instances, and use them to solve new and unstructured problems. After all, education is about learning to learn."
It's up to us now. There is often going to be a buffet around us. We pick something that adds value to us, helps us make better contribution. Mr. Murthy or anyone for that matter, they all did whatever they could. They may do even more or they may not. But what about us? Why don't we focus on that? Shouldn't we? 

(Transcript of Mr. Murthy’s lecture)

तुम्ही न... असं केलं पाहिजे!

माणसामध्ये न ही खूप मजेशीर गोष्ट आहे. सगळ्यांच्यात असते की नाही माहिती नाही पण बऱ्याच लोकांच्यात दिसून येणारी गोष्ट आहे ही. स्वतःच्या आजच्या दिवसात कुठली ट्रेन घेऊन, कुठे जायचं यावर confusion जरी असलं तरी अमुक अमुकनं काय केलं तर लय भारी होईल याबद्दल मात्र यांचं काहीच दुमत नसतं!

या लोकांचे वेगवेगळे प्रकार असतात. काही International लेवलचे, काही national लेवलचे, तर काही आपल्या आपल्या गली मोहल्ला लेवल वरचे कलाकार. कोणी निंदा, कोणी वंदा, पण आपली मतं मांडणं हाच आमचा धंदा! असा हा thankless जॉब आजन्म करणारे आधुनिक संतच जणू हे!

सदैव आजूबाजूच्या गोष्टींवर टीका करणाऱ्या लोकांमध्ये आणि यांच्या मध्ये मात्र एक मुलभूत फरक असतो. या लोकांच्यामध्ये प्रचंड आशावाद असतो. दिसेल त्याची उकल असते. आणि लगेच पुढच्याच क्षणी आपणच दिलेली उकल ताबडतोब विसरूनही जाण्याचं खास वरदान प्राप्त असतं! उगाच attachment नको कशाशी! तुम्हाला ऐकायला मिळालीये का ही अशी संतवाणी? या संत वर्गाला कधी कधी टीवीवर expert म्हणून डिबेटना पण बोलावतात. निरखून बघाल तर आपल्या आजूबाजूला असतातच बघा हे लोक. कधी कधी तर चक्क आरशामध्ये देखील सापडतात. मला तर हमखास!

आता हे International लेवल वाले बघा. यांची डायरेक्ट ग्रीसनं काय करायला हवं होतं म्हणजे असं भिकेला लागले नसते पासून ते, फेडररनं स्वतःला कसं ट्रेन केलं पाहिजे होतं पर्यंत खूप ठाम मतं असतात! म्हणजे त्याला पर्यायच नसतो. आता ग्रीस किंवा फेडरर इतकं obvious कसं काय बुवा करत नाही याच क्षणभर आपल्याला देखील नवल वाटेल! पण यांच्याकडे कधीकधी त्याचही स्पष्टीकरण असू शकतं. Apple आणि Google यांनी आता कसं मार्केट काबीज केलं पाहिजे हेही यांना माहिती असतं. हे म्हणजे असे लोक की ज्यानी जन्माला आल्या आल्या आजूबाजूच्या पाळण्यातल्या बाळांना सांगायला सुरुवात केलेली असते की त्या डॉक्टरनं कसं स्वतःला ईंप्रुव्ह केलं पाहिजे! किंवा नर्सनं कसा ड्रेसिंग सेन्स ठेवला पाहिजे. आणि तेही अगदी अधिकारवाणीनं ट्याहा ट्याहा करून! हे लोक "काय केलं पाहिजे?" या प्रश्नालाच इतक्या पुरवण्या लावतात की मग "कसं करायचं?" वगैरे प्रश्न यांच्या गावी येतच नाही. तो प्रश्न बाकीच्यांनी सोडवावा! तसे स्वभावानं खूप धाडसी संत हे. मोठमोठ्या विषयांना लीलया हात घालू शकतात.

यातले National लेवलचे लोक म्हणजे थोडासा वेगळा नामुना.
यांच्या अलीकडच्या खाटेवर मोदी झोपतो आणि पलीकडे केजारीवाल! मोदीच्या सोयीस्कर अबोल्या मागचं रहस्य फक्त यांनाच माहिती असतं. केजरीवालनं राजीनामा दिल्या क्षणी यांना केजरीवालच्याही आधी त्याच्या पुढच्या प्लानचा सुगावा लागलेला असतो. या गटातल्या लोकांकडे एक पेशल गुण असतो की जो international वाल्या लोकांकडे बहुदा नसतो. तो म्हणजे - देशाचा ज्वाज्वल्य अभिमान - तो यांच्या whatsapp आणि Facebook च्या नसानसातून अखंड वाहत असतो. सरकारचे परराष्ट्र धोरण कसं हवं, सीमेवर कशी strategy केली की आपण जिंकणार पासून ते शहीद कपूरचं करिअर कसं बनू शकेल याची त्यांच्याकडे बिनचूक शक्कल असते. कास्ट अवे मध्ये जसं Tom Hanks समोरच्या बॉलला कळकळीने गोष्ट सांगत असतो तेवढ्याच कळकळीने ते टीवीला सांगात असतात की धोनीनं आता कशी फिल्डींग लावली पाहिजे! शेवटी कळकळ महत्वाची. बाकीचा काय असेल तो थोडा फार तपशीलातला फरक. आपल्या देशाची आणि देशातल्या प्रत्येक गोष्टीची आपल्याला ईत्थंभूत माहिती आहे असा यांचा प्रामाणिक समाज असतो. कधी काळी एखादी माहिती नसेल तर ते स्वतः तयार करू शकतात. तुम्हाला आठवतंय, बऱ्याचदा विकिपीडिया मध्ये किंवा पुस्तकातही एक स्टार मारून तालात references दिलेले असतात की अमुक अमुक गोष्ट कुठून घेतलीये. तर या लोकांना असल्या सवयी अजिबात म्हणजे अजिबात नसतात. "मला असं वाटतंय" हे पुरेसं असतं त्यांच्या साठी!

आता गली मोहल्ल्याच्या लेवलवर येऊ. हे म्हणजे शिकाऊ बॅच. आजूबाजूच्या प्रत्येक गोष्टींवर यांची मतं तयार होत असतात. पण हलाखीची परीस्थिती अशी की ऐकून घेणारा दर वेळी मिळेलच असं नसतं! आणि मग आपली मतं सडेतोडपणे व्यक्त करण्यासाठी अर्णब गोस्वामी साराखा एखादा न्यूज-अवर आपल्या गल्लीमध्ये घेतलाच पाहिजे असं त्यांना प्रत्येक वेळी वाटत राहतं. यांच्या उचंबळून आलेल्या भावनांची झालेली कुचंबणाच यांना पुढे National किंवा International लेवलला पोचवते! यांना शेजारच्या काकुना सांगायचं असतं की आता मंडईपेक्षा बिग बाजारमध्ये कसं फ्युचर आहे. किंवा टबात बसून पाण्याकडे बघताच यांना विचार येतो की, भांडीवालीने कशा प्रकारे पाणी सोडलं की पाण्याची बचत होऊ शकेल!
शेवटी लोकांच्या भल्याचाच विचार. आणखी काय!
कॉलेजच्या वर्गामधल्या ७० पैकी ६९ मुलांनी कुठे गेलं की त्यांचं फ्युचर होणार हे फक्त यांना आणि यांनाच माहिती असतं. जितका confidence मंगलयान सोडताना इस्रोला नसेल, तितका यांना सहजच असू शकतो. त्यासाठी यांना कारण लागत नाही. मित्र मैत्रिणीनी कोणाशी लग्न करावं. कोणाला बॉयफ्रेंड करावं. कोणाला गर्लफ्रेंड करावं हे देखील यांना माहिती असतं. स्वतःची सोडली तर बाकीची सगळ्यांची कोडी यांना उलगडलेली असतात. स्वतःचं करिअर बोंबललं असलं तरी, दुसऱ्याने त्याच्या करिअर मध्ये काय करावं यामध्ये भावूक होतात. आणि इथूनच यांच्या समर्पित आयुष्याची वाटचाल सुरु होते.

शेवटी दुसऱ्या साठी जगणं हेच खऱ्या संताचं जगणं! नाही काय?
स्वतःच्या चड्डीची नाडी कशी बांधायची हे शिकण्यामध्ये काय मजा?

What can possibly go wrong? Huh?

So ... do you think it will work?

Indeed it will! It has to work. This is one my best creations so far.

You said that last time too. Didn't you?

But this is the one! It’s going to pull it all together!

Where is the manual? How does this machine work?

See. That’s the best part. It doesn’t need any manual. That’s why it’s the best.

Wow! How can one be so reluctant to learn from past?

Why? What happened?

Leaving no documentation behind was the reason why you ended up creating so much of mess! Why do you hate the documentation so much anyway? Every product that goes out must have documentation! How difficult is that? Just tell them how it is supposed to be used! Simple.

It’s crap! Our product should be so good that it should not require any additional guide. That makes us superior!

... in your dreams!

No. You make these machines smarter. They should know how to function depending upon the context. It's all on auto-pilot. Plus it creates so many possibilities.

You cannot trust machines so much. You know that. Right?

With these... you can! Absolutely you can!

You said that last time as well. And look around now. There is pile of different kinds of machines you have made!! They are just all over the place. And nobody has any clue.

Let’s call it entrepreneurship! Ok?

Oh really?

Oh yes. And you may feel it's chaotic but it's not. It's all in harmony. I am just adding this last one to the mix and it will be all perfect!

Huh!

It’s grand.

It doesn’t look like. In fact, this one looks weak!

It's not supposed to do stand alone. It is nothing when it's alone. But my idea is to create so many of these and then make them work together.

Is it? So where are the rest?

It's the old trick. You create only a few. Then these machines also will make more copies of themselves! We have used this trick earlier, didn't we? And then we are no more required. It’s a machine in the end. It has wear and tear. It will stop functioning one day. And by then the new ones will take charge. 

Yeah right. And who is supposed to tell them about it?

It has artificial intelligence! You forgot! It will understand. It will see and it'll adapt.

So in sum, you have created a machine which is supposed to bring all other machines that you have created so far, together and it can also make its own replicas! Plus it will all maintain the harmony.

Yes. You are right!

So it means we can go on a long leave until all of them figure out the way. Right?

Umm. Right. That’s supposed to be the idea.

What's the catch?

There is ... a little though. It needs a lot of maintenance.

Like what?

See. It has brilliant features. No doubt. Tremendous powers and possibilities.

So?

So I have split them into two types. There is a Female machine and there is a Male machine.

Why two types?

Because one can’t contain it alone. We have done it earlier. Come on.

So now your machine that  is supposed to get everyone along first needs to get along its own other part. And since it is on AI, it has to first figure it out itself. Is that so?

Yes. Kind of. But that's not the catch. It is programmed. It should work.

So what is the catch?

They need to be turned off for at least 1/3rd part of the day!

OK!

They need to be cleaned... every day. They need their fuel every day too. Actually not every day, but at least thrice a day. More fuel, better output. But you can’t load all fuel once since it doesn’t have such capacity.

What fuel? Oil again?

Umm... not oil really, water would do too. But they need more than that.

So we can't go on long leave? That's what you are saying?

Not really. They will create fuel for themselves. That’s another good thing I have programmed.

So your machines won’t work for 33% of the time, will need daily cleaning and thrice a day fueling! What else?

They kind of leak as well.

WHAT? LEAK TOO?

Yeah.

How many times?

Nah. Not that way. They constantly leak.

Are you serious?

It's required for their functioning. But it can be looked at as a bad thing! I worry about that!

Your other machines leak too ... remember? What's the point in making them all leak? Can't you fix it?

It's not required. It will keep them in harmony. Just that I wonder, can it be done in better way! But as I said, it is required. Plus they are programmed to evolve eventually.

Why did you not create the evolved versions directly?

Well. I didn’t have time. Also it needs a lot of raw material. So I will make them create it, and evolve themselves along the way. And also it’s kind of satisfying to see your own contraption thing working. My other creations are in nascent stage too. So a super evolved machine won’t work with them. So this is the alpha version. Which will work with other alpha things and together they will get to next level.

What if it goes wrong?

What can go wrong?

Anything …

It’s all so well laid out. There is only one way it can work. There cannot be anything else that will work. And with the artificial intelligence, I am sure these machines would figure it out quickly.

Hmm. I still have my own doubts.

See. If it fails. They will convert themselves into junk. So when when we come back, We will take the junk and recreate something again. That’s why you have me here right. That’s my job. And if it all works, then we pass them on to this next guy over there ... that one in the hat. Simple. He has been sitting there with no work. It's the time we give him some work.

How can you be so relaxed about this? You know it’s not that small thing. Right?

Buddy. I told you it is very simple this time. Look at these machines here … I call them plants. They inhale some gas and exhale another one. Look at these machines. I call them animals. They exhale what these plants need and inhale what these plans exhale. It's so well laid out. I have made so many varieties in there. They are all interwoven. Look at this. I call this earth. It's the container for all of them. This is pretty solid container. It has all ingredients that they all need. And here is the energy machine. I have kept it at a distance. I call it - The Sun. It has more energy than what they all need. It has a little timer though but until it gets over, we will return anyway, so not to worry. So this Sun machine gives energy. These plant machines play a role in balancing something called as environment. Then these animal machines are all my experiments scattered all over. And here is this latest creation which is dynamic, which brings in many possibilities, and power to finally bring it all together. I call it The Human! It’s just perfect. What can possibly go wrong? Huh?

एखाद्या दिवशी असं व्हावं की

एखाद्या दिवशी असं व्हावं की सकाळी साडे पाचला जाग यावी आणि चक्क "परत झोपावं" असं वाटूच नये. आता उठलोच आहोत तर सरळ तय्यार होऊन सहा पर्यंत तडक घराबाहेरच पडावं. बघता बघता आपण ५-६ किलोमीटर पळत जावं. रस्त्यावर नेहमी बसमधून बघतो त्या मोठ्ठ्या गार्डन मध्ये त्या दिवशी चक्क पायी जावं. पायातले शूज काढून, तिथल्या हिरवळीवर चालावं. मधोमध आल्यावर उगाच विचार यावा की हे असं इथे आपण सूर्यनमस्कार घालायला सुरु केले तर? आणि दुसऱ्याच क्षणी आपण ते सुरुही करावं! सगळं झालं की "काय सही सुरुये हे सगळं!" असं मनाशीच म्हणत आकाशाकडं बघत तिथंच हिरवळीवर पाठ टेकावी.

त्याचं दिवशी पुढं असं व्हावं की जेवायला म्हणून बाहेर पडावं आणि ६-७ तास भटकतच राहावं. थोडसं नदीवर जावं. थोडं नदीखालून जावं. थोडं नदीच्या बाजूला जाऊन बसावं. तिथल्या बोटी बघत आपल्या देशातल्या गोष्टी अठावाव्यात. पोटभर वारा खाल्ल्यावर सरळ उठावं आणि मग आपल्या मागं चक्क एक फ्ली मार्केटच सापडावं! तिथ खूप सारे कपडे, टोप्या, मफलर, ज्यूलरी, आरसे, चित्रं, फोटो, फ्रेम्स, रंगीबेरंगी कागदाच्या गोष्टी, खाण्याची ठेले, ज्यूस वाले, आपल्या हाताने गोष्टी बानावणारे, हातानी केलेल्या गोष्टी विकणारे, हात बघून भविष्य सांगणारे, हात धरून भविष्य सांगणारे, डोळ्यात बघून भविष्य सांगणारे आणि भविष्य वगैरे विसरून भटकंती करणारे असे खूप सारे लोक असावेत.

छोट्या छोट्या गल्ली बोळामधून फिरताना छोटे छोटे कॅफे सापडावेत. लाल पिवळ्या रंगांच्या भिंती असलेले. खडूने लिहून ठेवलेला मेनूचा फलक दारात लावलेले. तीन किंवा चारच टेबल असलेले. अशाच एका गल्लीतून बाहेर पडता पडता एक वेगळाच कॅफे सापडावा. बिस्कीट अशा विचित्र नावाचा! त्यांच्याकडं खूप साऱ्या रंगांच्या बुधल्या, खूप साऱ्या आकाराचे ब्रश, बरेचसे स्पंज, एचबीच्या लाल पेन्सिली, हे असं सगळं भिंतीलगत लावून ठेवलेलं असावं आणि तुम्हाला कॉफी पीत पीत काही रंगवावं असं वाटलं तर, तिथलं हवं ते हवं तेव्हा उचलायची संधी सुद्धा असावी!

तुम्ही एखादा पांढरा फटक सिरामिकचा मग उचलावा, दोन ब्रश, चार रंग घ्यावे आणि त्यावर मनसोक्त रंगीबेरंगी फर्राटे मारावेत. आजूबाजूची लहान मुलं सुद्धा आपल्यापेक्षा चांगलं बनवतायत याचं तुम्हाला हसूही यावं. मग त्यांच्याकडंच अमुक रंग देतोस का तमुक ब्रश कसा वापरायचा वगैरेचं ज्ञान घ्यावं. कॅफे बंद होईस्तोवर हे सगळं असंच चालू ठेवावं. आणि मग बाहेर पडल्यावर घरी जाताना सोबतीला हलकासा पाऊस यावा. मग पावसात हात हलवत जायला काय मजा म्हणून कोपऱ्यावर एक आईसक्रीमचं दुकानही आपसूक मिळावं.

हा तृप्त आत्मा घरी आल्यावर झोपणार इतक्यात कुंगफू पांडा बघायचा प्लान बनावा. There are no accidents आणि There is no secret ingredients बघत बघत रात्री बारा वाजता दिवस संपवा.

How about that?

I just had such a day yesterday!

तर मग भेटताय कॉफीला?

"तुम्हाला भेटायची इच्छा असेल तर आम्हाला सांगा, मग आम्ही काहीतरी arrange करू. तुम्हाला एकमेकांना सोयीस्कर वेळ आणि जागा जमली की झालं. मग भेटा. कॉफी प्या. गप्पा मारा. आणि मग आम्हाला सांगा कशी काय झाली भेट. फोटो वगैरे पण द्या."

तसेही पुण्यामध्ये ३ च आठवडे मिळणार होते. त्यामध्ये आधीच बऱ्याच भेटी गाठी ठरलेल्या होत्या. त्यात ही पण एक जमली तर छानच. या अशानं सुरु झालेला हा किस्सा.

मी ऑफिसमधून धावत पळत, ठरलेल्या वेळेच्या १५ मिनिटं उशिरा पोचलो. दलजीतही नुकतीच पोचलेली. येताना तिच्या मैत्रिणीबरोबर आलेली. भेटल्यावर तिनं एक फुलांचा बुके दिला आणि मला ट्यूब पेटली की आपण हात हलवतच आलोय! पण आता इलाज नव्हता. प्रथमच भेटत असल्यामुळे, आमच्यात बोलण्यासारखे असे बरेच कुतुहलाचे विषय होते. ते सगळे घेऊन आम्ही कॅफे मध्ये घुसलो. आणि गप्पांना सुरुवात झाली.

अपेक्षेप्रमाणे खूप वेगवेगळ्या विषयावर बोललो आम्ही. आणि आत्ता लिहिताना हे आठवतंय की बरेचसे विषय राहूनही गेले!
...
...
...
पहिलीच भेट असल्यामुळं असेल किंवा कदाचित नेहमीची सवय असेल म्हणून असेल, सुरुवातीला खूपच आदरानं एकमेकाचं नाव घेणं सुरु होतं. "रोहितजी" वगैरे ऐकायला मलाही जडच होतं. मग "जी" काढायला लावलं. मुळची पंजाबची असली तरी दलजीतला मराठी सुरेख येत होतं हे लगेचच कळलं. जन्म महाराष्ट्रातलाच आणि म्हणून ही अशी मराठी हे तिचं स्पष्टीकरण.
...
...
...
"मी माझ्या family बरोबर नाही राहत. त्यांचं माझं पटत नाही. माझ्या बरोबरच्या बऱ्याच जणींच असंच आहे. मग आम्हीच एकमेकीची काळजी घेतो. तसंही आमच्याकडे पोलिसांकडे कोणी जात नाही. आमचे आमचे पंच असतात. काही भांडण तंटे असतील तर तेच मिटवतात. ते मिटवण्याची पण खास पद्धत. जर कोणाचं भांडण झालं असेल तर ते त्याना समोर बोलावतात आणि मनसोक्त भांडा म्हणतात. पंच त्यातून निर्णय देतात की कोणाचं बरोबर आणि कोणाच चूक. पण त्या नंतर दंड मात्र दोघांनाही होतो. थोडा कमी जास्त असेल, ज्याच्या त्याच्या चुकीनुसार, पण दंड दोघांना हे नक्की!"
"असं का?"
"टाळी एका हातानं थोडीच वाजते?"
...
...
...
"आम्ही ना हिंदू, ना मुस्लीम, ना ख्रिश्चन, ना स्त्री, ना पुरुष. काहीच नाही. आम्ही केवळ एक human being! तसच जगू. आणि तसच मरू."
आता हे स्वेच्छेनं की परीस्थितीमुळं हा प्रश्न वेगळा असला तरीही जगभरच्या तमाम जनतेला हेच सगळं जीवाच्या आकांतानं ओरडून सांगितलं तरी झेपत नाहीये हेही तितकच खरं! मी आपलं फक्त "छान" एवढच म्हणालो. खर तर कुठल्याही धर्मानं आम्हाला स्वीकारलंच नाही यामध्ये मला 'सुंठेवाचून खोकला गेला' असं वालं खट्याळ फिलिंग चाटून येऊन गेलं.
...
...
...
मी. "तुम्ही हे जे काही सांगितलं त्यातलं थोडं सायन्स गंडलं असलं तरी तुमचा मुद्दा कळलाय मला. तुमच्या एवढं सविस्तर आणि असं 'चला भेटूया गप्पा मारायला' अशा स्टाईलनं कधी कोणी बोललंच नव्हतं."
"मला गप्पा मारायला आवडतात. लोकांना भेटून त्यांच्याबद्दल जाणून घ्यायला, माझ्याबद्दल सांगायला मला आवडतं."
...
...
...


बऱ्याच नेहमीच्या आणि बऱ्याच वेगळ्या अशा सर्व प्रकारच्या गप्पा मारून, दलजीत, तिची मैत्रीण आणि मी आपापल्या मार्गी परत निघालो. एखाद्या व्यक्तीच्या चूक किंवा बरोबर, अशा जशा काही भावना किंवा मतं असतील, तशीच मतं दलजीतची होती. "चला, आज पासून आपण फ्रेंड्स म्हणून बोलू" अशा सहज वळणावर येऊन आम्ही थांबलो. तरीही या भेटीमध्ये नेहमीपेक्षा काहीतरी वेगळं होतं!

परत येताना असं वाटलं की जगभरात स्त्री मुक्ती आंदोलनं वगैरेना आत्ता कुठे ऊत आलाय! तरीही कमीच अशी स्थिती आहे. मीच श्रेष्ठ आणि तुम्ही कनिष्ठ या सगळ्या गदारोळामध्ये कित्येक पिढ्या गेल्या. आत्ता आपल्याला हळू हळू कळू लागलंय की "भीतोस काय मुलीसारखं" किंवा "बांगड्या भार हातात" या vocabulary मध्ये आपण कुठे माती खाल्लेली! पण याच्याही पलीकडे "एक मच्छर आदमीको हिजडा बना देता है!" यामधली चूक दुरुस्त करायला किती काळ लोटेल याबद्दलच गणित आउट ऑफ सिलॅबस राहू नये म्हणजे मिळवली!

"आम्हाला तृतीयपंथी किंवा transgender किंवा मराठीमध्ये हिजडा म्हणतात." अशी दलजीतनं सहज करून दिलेली तिची आणि तिच्याबरोबर आलेल्या मैत्रिणीची ओळख. अनम प्रेम या संस्थेने घडवून आणलेली आमची ही भेट. मित्र मैत्रिणीना आपण भेटतो, एखाद्या कॉफी साठी, तशीच सहज घडवलेली. Inclusive Society बनवण्याच्या त्यांच्या प्रयत्नातली एक पायरी.
समानतेच्या चर्चेमध्ये नकळत काही रेषा समांतरच राहू नयेत म्हणून हे थोडसं.

दलजीतशी बोलल्यावर दोन गोष्टींची जाणीव झाली. एक म्हणजे तृतीयपंथी लोकांच्याबद्दल आपल्याला कमी असलेली समज. त्यांना आहे तसं accept करण्याची गरज. वयात येऊ लागल्यावर ज्यांना स्वतःचं काही झेपत नसतं तेव्हा त्यांना झिडकारण्यातला फोलपणा. आणि दुसरं म्हणजे, तृतीयपंथी लोकांच्यासमोर नसलेली, आपण पुढे काय करायचं याची कमी असलेली उदाहरणं. (नुकत्याच एका तृतीयपंथी महिलेला प्रिन्सिपल बनवल्याच्या बातमी बद्दल पण आम्ही बोललो).

आज आहोत तिथपासून, ते शिक्षण, नोकरी, उद्योगधंदा करत मोठं होण्यासाठी कशाची मदत लागेल? यावर दलजीत कडं पूर्ण उत्तर नव्हतं. "शाळेमध्ये आम्हाला घेत नाहीत. दवाखान्यात आम्हाला कुठल्या वार्डात ठेवायचं यावरून अडतं. नोकरीपर्यंत खूप कमीच लोक पोचलेत." यातलं कुठपासून सुरु करायचं हे तिला माहिती नव्हतं. मलाही नव्हतं.

पण हा असा संवाद वारंवार, शहरामध्ये, गावामध्ये अशा विविध ठिकाणी, वेगवेगळ्या स्तरावर घडला, तर मात्र यातून काहीतरी सकारात्मक घडू शकेल याबद्दल मी आशावादी आहे.

दलजीतबरोबरच्या भेटीची ही आठवण.



अशी भेट तुम्हालाही हवी असेल तर ... हे इथं बघा
https://www.facebook.com/SatyamevJayate/posts/667812799984849
तुमच्या छान गप्पा होतील याची नक्कीच खात्री.

evolution

It's been many days

and I have been thinking
such a great species we are
aren't we really?

We have been given five senses
which perhaps we never demanded
but we have them now
like the gift we never wanted

But hey, they make us special
or different, if I may say
who else has them all like the way we have them anyway

We use them all and use them more,
We grow with them and make them better

this was supposed to be the idea and was supposed to work tight
but it came with no instruction manual so we can't blame anyone right!

so this is what we did instead.

We glued our eyes on something called as LCD
24 x 7 and made that our world - 5 inches, 14 inches, 32 inches or whatever it maybe

We pushed buds inside the ear
and created fashion to make them look cooler
Noise cancelling is what we like more
because it cuts us off from outside clutter

We stand in a queue, but don't like anyone near
to clean our hands now we prefer touchless dryer
touch is only for the screens which by the way feels nothing,
so we invented technology to make it feel better

We are great foodies, and we love junk the most
we don't mind about the taste but calories matter more

What about the smell, it's just there
We know perfumes and farts just to be sure
that ends it all, all our abilities
such a sensible people with senses gone mild

But hey ... we are advanced species
don't doubt us yet
though we announce at public places
DO NOT TRUST THE STRANGERS

But we have so much got this logic of senses alright
look at this now
we created something and called it a machine,
one thing we did, we taught them the might

We took a liberty
and made them see,
We made them touch, and made them feel,
and today when they started talking to each other and we called it IOT!

Aren't we smart? You bet now we are
because we made the senses evolve
wasn't that the idea? to use them n grow

We may not talk
or may not collaborate
but machines would do it
and we will celebrate

We know one thing,
to grow is to delegate
and that's what we did
the evolution is outsourced
so we can forget

मै आजाद हू रे बाबा!

स्वातंत्र्याच्या नावाखाली गाढवपणा करून दाखवायचा. मग आपल्या गाढवपणाला गाढवपणासारखं ट्रीट केलं की खवळून उठायचं. हा गाढवपणा करताना फुकट मिळालेलं लाख मोलाचं "स्वातंत्र्य" वापरलं! म्हणून गाढवपणाच्या बाजूने नसलेले सगळे लोक, थेट स्वातंत्र्याच्या विरोधात उभे कारायचे! आणि मग त्यांची मुबलक अक्कल काढत बसायचं. इंटरनेट आहे आपल्याकडं. मग जगाच्या पाठीवर अजून कुठे कुठे गाढवपणा घडलाय याचे दाखले द्यायचे. आणि इतके सगळे दाखले असताना अजून गाढवपणाची सवय कशी काय झाली नाही यावर शाब्दिक कचरा करायचा. हा कचरा कमी पडेल का काय म्हणून कदाचित मग सगळ्यांनी मिळून "गाढवपणा"ची व्याख्या लिहावी असा हट्ट करायचा. त्यात तुमची व्याख्या बरोबर की आमची बरोबर असं करत करत इंच इंच लढवायचा! हे सगळं खूप हस्यास्पद करून सोडलं की मग काही काळानं आपला गाढवपणा जनरलाईज करायचा आणि आमच्याकडे कसे सगळे अजून गाढवच आहे हे गावभर कोकलत सुटायचं. कारण आपण स्वतंत्र आहोत. आणि व्यक्त होणं हा आपला हक्क आहे. आणि तो आपण मिळवलाच पाहिजे.

...

हे असं करणारी भटकी जमात हल्ली बऱ्याच ठिकाणी आढळून येते. स्वातंत्र्य, व्यक्ती स्वातंत्र्य, आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य यांचे आपापल्या सोयीनुसार अर्थ लावून रस्ता भटकलेले हे लोक.

ज्या उत्साहाने यांना गाढवपणाची व्याख्या करत बसावं असं वाटतं, हक्कांवर गदा आल्याचा भास होताच पोट तीडीकीने सगळ्यांची अक्कल काढावी असं वाटतं, त्याच उत्साहानं यांना कधीतरी परत शाळेमध्ये जाऊन १५ मार्काच्या नागरीक शास्त्रामधले हक्क आणि कर्तव्याच गुणोत्तर आणि प्रमाण पण परत शिकावं असं वाटो हीच प्रभू चरणी प्रार्थना.

कारण ही भटकी जमात वाढली तर पुढे जाऊन यांना आरक्षण पण द्यावं लागेल. आणि ते परवडायचं नाही!

आता हा आपला माझा शाब्दिक कचरा. नाही आवडला तर केरसुणीने बाजूला करून टाकून द्यावा.

Change The World... the poor world!

I visited the science museum yesterday, they had a section that said, Things That Changed The World! Almost everyone who did something significant in the field of science so far was there.

While I enjoyed my time there, on my way back, I found it a little amusing to see our infatuation to Change The World! The World seems like an IT job that everyone wants to change, every time they got hang of it! At times we almost treat The World like a dirty pair of pants, everyone seems to be in a hurry to change!

Aren't we too harsh on this poor World? No matter what this poor guy does, people are desperately after changing him! His quest to be better is like our endless chase to the good appraisal!


It has become so obvious that when you type in "Change The " in Google then even Google also suggests to Change The World before anything else! You turn on the TV, read the news paper or go to social media - people are either talking about the people or the new projects coming up to Change The World or the old ones that already Changed The World - almost at the same time! And nobody seems to see the contradiction!

With this rush, I am sure this poor World must have gone through identity crisis for a thousand times every year! Hoping at least this time, people would stop and say this is the final change! It's like that client who tricked you into a fixed price project and now submitting change requests after change requests, keeping everyone wondering, when is the final release!

I have also heard that the schools and colleges welcome the new students, giving them a hope that they would change The World some time and Then the institute would be so proud!
Seriously?
Isn't it like taking The Mess a little too much for granted?
I mean, it's like turning schools into a machine to produce people hoping for or hoping to Change The World!

At times, I feel, if someone announces that, The World is Perfect, half the population would go out of job or under depression!

Wonder if there was a place that taught how to be part of The World instead.
Now that will surely Change The World!

आयुष्यावर बोलू काही...

एक म्हातारा दिसला मला कॅफे मध्ये आज. जरा त्रस्तच होता. त्याच्या बोलण्यावरून तसं जाणवत होतं. माझ्याहून दूर बसलेला. काय बोलतोय ते ऐकू येत नसलं तरी तावातावाने जे हातवारे करत होता ते नजरेतनं सुटणं अशक्य होतं. राहून राहून त्याच्याकडे नजर जात होती. कॅफेमध्ये जे Jazz म्युजीक सुरु होतं त्याच्या तालावर या म्हाताऱ्याने कोणालातरी फैलावर घेतलेलं!

म्हाताऱ्याचे कपडे मळलेले. खूप दिवस कपडे धुण्या बिण्याच्या भानगडीत पडलाच नसावा. किंवा इथं येऊन बोलत बसण्यासाठी कपड्या बिपड्याचं भान सोडून आला असावा. दर दोन मिनिटाला भुवया वर खाली करत होत्या. घडी घडी हातोप्यातून बाहेर येऊन, त्याची बोटं कधी समोरच्याच्या तर कधी बाजुच्याच्या नाकावर वार करत असल्यासारखी वाटत होती! सरल्या आयुष्यातल्या घडल्या गोष्टींचा हिशोब मांडल्यासारख्या चेहऱ्यावर सुरकुत्या होत्या!

डिस्टर्ब करणारा भाग वेगळाच होता. हा म्हातारा एकटाच बसला होता. त्याच्या ना पुढे कोणी होतं की ना बाजूला!

सुमारे १५-२० मिनीटे त्याचा हा सगळा प्रकार सुरु होता! त्यानंतर म्हातारा निघायला उठला. कदाचित त्याला जे बोलून टाकायचं होतं, ते एकदाचं झालं असावं. केव्हाचं उरलेलं, पदरात साचलेलं, निचरा करायचं राहून गेलेलं, त्यातलं थोडसं का होईना त्या कॅफेमध्ये सांडून झालं असावं.

किंवा कॉफीचा कप रिकामा झाला असावा आणि आता दुसरा घ्यायला खिशामध्ये काही उरलं नसावं.

तो उठला आणि तसाच तंतरत निघून गेला. थोड्या वेळाने त्याच्या जागी आणखी कोणी येऊन बसलं. आणि त्यांच्या गप्पा रंगल्या. गप्पा होण्यासाठी तर असतात कॅफे! नाही?


कॅफे मध्ये अजूनही jazz म्युजीक सुरु होतं. मी ज्यांची वाट बघत होतो ते दोघेही येऊन पोचले होते. त्यांचं बाळ आता ६ महिन्याचं झालेलं. बोलायला काहीही येत नसलं तरी आपल्या आई बाबांनी आपलं ऐकावं असं त्याचं म्हणणं होतं. दर पाच मिनिटांनी त्याचा बाबा त्याच्याकडे बघून "हो क्का? बर हं!" अशी मान हलवायचा. त्या बाळासाठी तेवढी acknowledgement पुरेशी होती.

थोड्या फार गप्पा मारून आम्ही तिथून निघालो. मी मझ्या ट्रेन मध्ये बसलो. डोळे बंद केले. डोकं मागे टेकलं.

आयुष्याच्या अगदी दोन भिन्न टोकांवर उभ्या असलेल्या या दोन जीवांच्या बोलण्याच्या, व्यक्त होण्याच्या, या desperation ला पाहून, थोडा वेळ का होईना मलाच निःशब्द व्हायला झालं.

Happy Woman's Day च्या निमित्तानं

(जरा फुरसातीमध्ये वाचण्यासाठी आणि बघण्यासाठी. म्हणजे आपण एक सिनेमा किंवा नाटक बघायला कसा वेळ काढून जातो? तसं. हे बघायला सुमारे ७० मिनिटाच्यावर वेळ लागायचा नाही. त्याहून कमी वेळात संपवूही नये ही विनंती. मला जे काय काय दिसलं, ते सगळं समोर ठेवतोय. त्यातून तुम्हाला काही वेगळं दिसलं तर जरूर सांगा. बाकी मी या विषयामधला पंडित नव्हे. म्हणून काही चुकलं असेल तर तेही सुधारून खाली लिहून पाठवा.)

महर्षी कर्वे जेव्हा शाळेच्या पुस्तकामध्ये आले, तेव्हा प्रथम झलक मिळाली "स्त्री" या प्रकारची. समाजातला शोषित, पिडीत आणि दुबळा घटक असं शाळेत सांगितलं. आपण ताबडतोब पडताळून बघितलं. वर्गातल्या मुली तर अजिबात गरीब वाटल्या नाहीत. घरी बहिण तर प्रसंगी बेदम मारायलापण मागं पुढं पहायची नाही. त्यामुळे तिनं दुबळं असायचा प्रश्नच नव्हता. या पलीकडे मुलगी कोणाला माहिती? पण परीक्षेत मार्क्स मिळवायचे होते. मग जे पुस्तकात वाढलंय ते मुकाट्याने गिळून आम्ही पुढे गेलो. आता ती तेव्हा झालेली ओळख, खरी समजायला बरीच वर्षं उलटायला लागली.

या दरम्यानच्या काळात हा शोषित, पिडीत विषय वेगवेगळ्या प्राकारे पण तितक्याच प्रखरतेनं पुढे आला. आणि जसा पुढे आणण्यात आला, तसा आम्ही गिळत आलो. जे म्हणाल ते सही. जे दाखवाल ते सही. पण मग शेवटी एका टप्प्यावर आल्यावर कळलं की हे दिलेलं मुकाट्यानं गिळायचं थांबवलं नाही तर भलतंच काहीतरी गणित चुकणारे.

आपाल्याला स्त्रियांच्या वरचा अन्याय कळला. त्यावर काम करणारे लोक समजले. आपण काय करावं, काय नाही करावं हे समजलं. आपल्याबरोबर बाकीच्यांना कसं शहाणं करायचंय तेही कळलं. हे सुरु असताना, आम्ही ज्यांच्याकडून पेपर/टीवीवरुन मतं उसनी घ्यायचो, त्यांच्यापैकी काही लोकांना क्रांतिकारी व्हायची घाई झाली. आणि आमचा स्वतः विचार करण्याचा आळस उघड्यावर पडला. मुख्य मुद्दा सोडून आपण भलतीकडेच शिरा ताणून भांडतोय हे लक्षात येऊ लागलं. थोडंफार ठेचकाळत, थोडं फार धडपडत मग अक्कल आली. कोणाचं ऐकायचं. किती ऐकायचं. काय ऐकायचं. याचं भान येऊ लागलं.

हे सुरु असताना. एकदा वाटलं की आपल्यापेक्षा प्रगत असे खूप देश आहेत. तिकडं काय सुरु असेल? त्यांनी सोडवले असतील हे प्रश्न? त्यांच्याकडंही त्यांचे लोक त्यांच्या देशाला नावं ठेवत असतील? त्यांच्याकडून आपल्याला काही शिकण्यासारखं आहे का? हे सगळं बघता बघता जे जे समोर आलं त्यामध्ये काही वेगळे विषय कळले. काही सुरेख काम करणारी माणसं, संस्था समजल्या. आणि आपल्याला अजून खूप काही अभ्यास करावा लागेल हेही समजलं.

असो, आता नमनाला घडाभर तेल घालत बसत नाही. सुरु करतो या दोन संस्थांपासून.

आपल्याकडं सडक-सख्याहरी असतात न. तशा लोकांना ताळ्यावर आणायला www.stopstreetharassment.org, www.ihollaback.org सारख्या संस्था अमेरिकेत काम करतायत. त्यांनी मध्यंतरी एक विडीओ बनवला - एक मुलगी न्यूयॉर्कच्या रस्त्यावरून दहा तास चालत गेली तेव्हा अशा या सडक सख्याहरीनी काय काय कॉमेंट पास केले ते रेकॉर्ड करत.

एकानी हे असं बनवलं.
Things men say to women

हे थांबवण्यासाठी बऱ्याच संस्था आता कार्यरत आहेत. त्यापैकीच एकानी हे बनवलंय.

लोकांना हे सांगणं, शिकवणं, याला पर्याय नाही.

थोडक्यात "Let's make our streets safer!" ही थीम थोड्याफार फरकाने जगभरामध्ये आहे. याचा इलाज आपल्या सगळ्यांनाच शोधायचाय. हा प्रश्न सोडवणाऱ्या लोकांची खूप माहिती या दोन संस्थांच्या वेबसाईट वर आहे.

स्त्री-पुरुष समानता म्हणजे काय यावर खूप वेगळे वेगळे विचार आहेत. म्हणजे समजा एखादी स्त्री पोलीस बनून सिंघम सारखी गुंडांना हाणायला लागली, की तिने पुरुषाची बरोबरी केली, असं म्हणू का? आणि हे म्हणणं जितकं चुकीचं आहे तितक्याच चुकीच्या कल्पना घेऊन काही लोक फिरताना बऱ्याच ठिकाणी आढळतात.

मुलगी म्हणजे काय आणि मुलगा म्हणजे काय, यावर आपण पुढे येउच. पण तुरतास हा एक थोडा डीटूर घेऊ, जॉन ऑलिवरच्या या विडीओ मध्ये.

ही एक मजा आहे. आपण software अपडेट केलं की त्यातले bugs अपडेट होतात यातला थोडासा प्रकार असल्यासारखं वाटतं मला थोडसं.

खरं तर स्त्री-पुरुष समानता हा इतका अवघड विषय नाहीये. पण आता बनलाय तो. याची करणं बरीच असावीत. त्यापैकी एका बहुचर्चित कारणाबद्दल काम करणारा हा एक प्रोजेक्ट www.therepresentationproject.org.

यांनी आधी एक छोटी फिल्म बनवलेली. आणि मग त्याला खूपच प्रतिसाद मिळाल्यावर त्यांनी संस्थाच स्थापन केली. आज त्यांचा एक curriculum पण आहे.

त्यांच्या सर्वात पहिल्या फिल्मचा हा (जरा मोठा असला तरी) छोटा ट्रेलर.

Mis(s)Representation.

४ वर्षं झाली आता या ग्रुपला अस्तित्वात येऊन. काही गोष्टी बदलल्या. काही अजून बदलायचेत. मिडियामधून मुलींना कसं दाखवलं जातं आणि त्याचे काळात किंवा नकळत कुठवर परिणाम होऊ शकतात याबद्दल यांचं काम सुरुये.

मुलगी असणं म्हणजे अमुक अमुक. आणि मुलगा असणं म्हणजे अमुक अमुक. हे जे वेगवेगळ्या मध्यमातून दिसतं आणि जे बऱ्याचदा चूक असतं, त्याबद्दल यांचं काम सुरुये.

एका मुलीने केलेली एक कविता आठवली मला. खूप साऱ्या brands च्या खाली, खूप साऱ्या अलिखित पण "करायलाच" हव्यात अशा आजकालच्या गोष्टींच्या खाली दबलेला एक आवाज बाहेर काढतानाचा कविता.

तर या सगळ्या भुलभुलैय्या मधून थोडा तरी बाहेर यायचा मार्ग दिसावं म्हणून मागच्या वर्षी Truth in Ads Act ची मागणी झाली होती.

हा इतका मोठा प्रश्न असेल असं वाटलंच नव्हतं.

मी एकदा या सगळ्यांच्या बद्दल एका मित्राशी बोललो. तो म्हणाला की हे सगळं म्हणजे घराचं झालं थोडं आणि व्याह्यानं धाडलं घोडं असंय. आपल्याकडचे प्रश्न कमी आहेत काय की इकडे बघायचं आता? तसंही हे खरे प्रश्न नाहीचेत. The First World Problems! आपल्याकडचे प्रश्न जास्ती गंभीर आहेत. ते सोडवावे आधी!

मलाही हे थोडेसे प्रगत देशातले प्रगत प्रोब्लेम्स वाटले. पण मला हे आपल्याकडच्या प्रश्नांशी निगडीतपण वाटले. अगदीच. देश प्रगत झाला की प्रश्न मिटतात. हे असं नसतं हे कळायला लागलं, हेही नसे थोडके. प्रश्न डावलले आणि भलतीकडेच बोटं करण्यात वेळ घालवला की काय होऊ शकेल याची झलक वाटली. आपण प्रागत झाल्यावर आपल्यालाही हे प्रॉब्लेम दिसायला लागले तर मात्र वाईट वाटेल. आत्ताही थोड्या प्रमाणात आपण हे आपल्याकडंही बघतोच की. उगाच नसेल रेनीने ही कविता बनवलेली.

असो.

"सिर्फ हंगामा खडा करना मेरा मक्सद नही. मेरी कोशिश है की ये सुरत बदलनी चाहिये." हे आठवतंय दर रविवारी ऐकलेलं? हे खूप पटलंय आपल्याला. आता सुरुवात म्हणून कमीत कमी ते लक्षात ठेवू.

आता परत त्या मगासच्या विडोओ कडे येऊ. मिडिया हा एक कारणीभूत घटक जरी असला. तरी सगळं खापर त्यावरच फोडणं बरोबर नाही.

What Katie Couric said in the video can be and must be extended to larger population. What applies to media is what applies to every influential being. Isn't it?

So who are these Influential Beings

The influential people in the world.

The influential people in the country,

in the corporate world,

in the cities,

in the towns,

in our neighborhood,

on our lunch tables,

in the dinner parties and

of course in our homes.

Isn't it? You see? It comes back to us. And it has to. We can either maintain the status quo and reflect the views of the society or we become the change and act on it.

लहान मुलांना आपण मोठं करताना त्यांना काय आणि कसं बाळकडू देतो यावर खूप गोष्टी अवलंबून असतात. नाही? तसच त्यांच्या मनात काय काय भरवतो तेही तितकंच महत्वाचं की.

सोप्या गोष्टी अवघड केल्यासारखं नाही वाटत आता हे सगळं बघितल्यावर. "असं काय रडतोस बाई सारखं?" हे म्हणणं जितकं चूक आहे, तितकंच "तू मुलगी आहेस, तुला छान दिसत राहिलं पाहिजे!" हेही चुकीचं आहे. आणि हे एका जातीने, धर्माने, देशाने, किंवा फक्त पुरुषांनी किंवा स्त्रियांनी केलं असं नाहीये. हे आपण सगळ्यांनी मिळून केलंय. आता प्रत्येक देशात, भागात, याचे वेगवेगळे परिणाम झालेत. पण त्यांचं मूळ हे कुठून तरी येऊन या upbringing आणि education वर येऊन थबकतंय. त्यांच्याकडेही आणि आपल्याकडेही.

मगासच्या कवितेमाधला हनी सिंग हा चर्चेचा विषय अजिबात नाहीये. पण ती मुलगी शेवटी जे म्हणाली न ते खूप आवडलं. You are not just a masterpiece, but a painter too!

हे सांगण्याची आणि समजून घेण्याची गरज आहे. मला वाटतं की बऱ्याच मुलींना पण हे सांगावं लागतं. या validation बद्दल पण आणि masterpiece असण्याबद्दल पण. इतकं hammering झालंय आपल्यावर! पण चांगली गोष्ट ही आहे की हे सांगण्याचे वेगवेगळे प्रयत्न सुरु आहेत. आपल्याला फक्त त्या त्या वाहत्या पाण्यात हात धुवायचेत.

आता हा पिच्चर संपवताना एक पेशल विडीओ.

तुम्हाला हे माहिती आहे का? की प्रत्येक मुलामध्ये थोडीशी मुलगी असते आणि प्रत्येक मुलीमध्ये थोडासा मुलगा असतो? तुम्हाला हे माहिती आहे का, काही क्षमता, काही गुण masculine असतात. आणि काही feminine आसतात. यामध्ये कोण सरस हा विषय करायचा नसतो पण यांचं असणं acknowledge करणं महत्वाचं असतं. मला वाटायचं की मला माहितीये हे पण मग हा विडीओ पहिला आणि मग वाटलं की जरा चुकलंच सगळं. पुसा पाटी आणि परत काढा अक्षरं.

असो. थोडा वेळ घेऊ. समजू. उमगू. जे काम करतायत त्यांना साथ देऊ. नुसता हल्ला करण्यात काय अर्थ?

Hope we understand, respect and embrace the differences, may those be between cultures, religions or ... between genders!

Happy Women's Day!

What The Duck!

आपल्या आपल्या perspective ची गोष्ट आहे.
एक वॉरफिल्म बघून बाहेर आलो आत्ता. संपता संपता जरा डोकं जडच झालं. आता ज्यांना आवाडत असेल वॉरफिल्म त्यांच्यासाठी खूपच सही बनवला होता सिनेमा. आता जे खरंय तेच तर दाखवलेला. कोणी का तक्रार करा? पण आपल्याला जरा जड गेलाच किस्सा सगळा. आपल्यासाठी नाही ब्वा युद्ध मारामाऱ्या वगैरे असं वाटत असतानाच, कारण नसताना दिमाग जरा tangent मध्ये गेला.

आपल्या लहानपणीचा एक शो आठवला. एकदम उलट effect होता पण त्याचा.
अभ्यास करावा. बाहेर खेळ खेळावे. ते सोडून टीवीला काय चिकटून बसलाय? वगैरे सगळ्या प्रकारचं रागावणं खाऊनही मी तो शो बघायचो. त्यामध्ये असायचा पण खूप सारा दंगा! खूप सारे पैसे, मग त्या मागे चोर उचक्के, मग पळापळी, धडपड, एकमेकावर कुरघोडी, मग मधेच कधी कधी काला जादू, भूतं, आणि पुराणातली रहस्यं वगैरे! आणि कधी कधी एकदम सायन्स, gadgets, आणि रोबॉट वगैरे!

तेव्हा त्या शो मध्ये आवडायचं ब्वा आपल्याला हे सगळं. कसं का असेना? डोकं बिकं जड बीड नाही व्हायचं. आणि तेव्हाच का? आत्ता पण.

आता म्हणाल तर हा सगळा गोंधळ. नाही तर काहीच नव्हतं.
एकदम सोपा, सरळ, आणि सहज शो वाटायचा.
त्यातले सगळे लोक आपलेच असायचे.
म्हणजे शहाणे वाले पण! आणि वेडे वाले पण.
आपल्याला दोघांचं पण कौतुक.
ह्ये मोठमोठाले प्रश्न असायचे कधी कधी त्यात. म्हणजे आता जगाचं काय होणार वगैरे. अशा लेवलचेही.
आणि मग चला बाजारातून चार काकड्या आणतो अशा सहजतेने ते सोडवले पण जायचे.
आणि ते सगळं चालायचं आपल्याला.
सोपंच तर असायचं असतं की सगळ्यांनी.
माणसांनी आणि प्रश्नांनी. दोघांनीही.

असो.

सांगायचा मुद्दा काय. तर आपल्याला लयी आवडायचा हा असला शो. आणि आत्ता असंच वाचता वाचता असं वाचलं की हा आपला असा शो आता परत येणारे म्हणे. २०१७ मध्ये. माणसं कामाला लागल्येत कसून!

http://blogs.disney.com/oh-my-disney/2015/02/25/this-is-not-a-drill-were-getting-new-ducktales-in-2017/

आणि आता मला अचानक त्या वॉरफिल्मच आणि एकूणच सगळंच एकदम फ्रेश वाटायला लागलंय!

कारण विचाराल तर ... सोप्पंय...

जिंदगी तुफानी है ... जहा है ... डकबर्ग!
गडिया लेजर हवाई जहाज... ये है .........

At Doha Airport ...

It takes only 4 hours of flight delay to turn ordinary people into krantikari crowd! It’s quite entertaining out here at Doha airport. Thanks to Qatar Airlines. It was supposed to be 2.5 hours stop-over before changing the flight to London. It’s been 10 hours already. And I am still hoping that I would finally get to board the flight in another couple of hours.

Blame it on Injustice – Gods Among Us – that I was still waiting at a gate from where the boarding  was supposed to start at scheduled time. And never realized when they announced the change in departure gate and everyone around me already vanished long ago. I ran to another gate, burning the free breakfast they had offered in the morning when they announced the delay of 2 hours for the first time. This one was second round of announcing the delay. I reached the other gate. I could see huge crowd standing in the lobby from distance. As I walked closer, it got more entertaining.

Mostly it was British crowd. First time I heard British accent so loudly! All British sarcasm, anger, humor, mess, impatience and what not … it was all at peak!

Try imagining this…

The crowd was so close to the desk that the crew had to make efforts to come out if they had to. Nobody would still nudge even a centimeter anyway. People had started shouting from the crowd already. Some babies were crying too. I could hear random voices from the crowd showing the restlessness. The crew sent out the tallest man they had, in to the crowd to appeal for cooperation!

He made efforts to walk in to the center and said,

“PLEASE … STEP BACK. PLEASE STEP BACK. YOU ALL ARE GOING TO GET A PLACE ON THE PLANE. PLEASE STEP BACK”

Needless to say, the crowd didn't quite move. Someone from the crowd shouted instead.

“Let us step forward. That’s where the plane is. That’s exactly what you guys are doing wrong!!”

Some random lady whose voice was barely audible and who was hardly visible, also attempted to shout. “What’s the problem with you guys? Why are you not doing your job!”

Not sure if anyone heard her or not. But I found her advice very genuine! Wish if everyone did the same. :)

So many impromptu obvious innovative suggestions were coming from all parts of the crowd. A few also were attempting to ask what has exactly caused the delay. But nobody seemed to be interested in answering that question.

I found my way to one corner from where I could get a good view of the drama. There was some coffee spilled over too on the way. People were cautious of it for some time but then they didn't care anyway.

I saw a Happy Man there. Despite all this chaos, this guy was literally sleeping on the ground, playing some game on the phone! Absolutely not bothered by this delay and the drama! He just knew, whenever they figure out some way, they would call him! I stood near him and continued to watch the crowd.

One guy came at random, pointed his finger at the plane standing outside and screamed, “THAT PLANE CAN NOT FLY!! IT’S IMPOSSIBLE” and he disappeared. It was getting too difficult to figure out who was serious  and who was not! But this guy made a few people quite nervous for sure! They started murmuring, “I am not taking this flight!” The other was more systematic. He found his way through the crowd past The Tall Man and reached the desk. He asked the crew at the desk, “We want to know if the plain is alright!”. The crew had absolutely no idea where this question is coming from! I couldn't stop laughing but the guy asking the question there was still genuinely concerned! Not sure how the crew handled.

The Happy Man was still not bothered at all. He was in peace with his game on the phone. Damn, I was missing my game too! I walked away from the crowd to look for some food and met a couple who was also watching all this from a distance. Suddenly I got to know from them that all these people who were there had a revised boarding pass and I was supposed to get one too. Apparently we were not boarding the same flight we were supposed to get on. We were being “adjusted” on other flights. Looking at the crowd, it was impossible for me to reach the desk to get another boarding pass. I walked to other desks nearby instead, made a chicken like face and they helped me with revised boarding pass.

Very politely the fellow said,

“Sir, This flight is full, the next one is  full too. I can put you on evening flight. Is it okay?” Like I had any option! He reminded me that the boarding starts at 4:20 pm. My body knew Indian timing, my phone knew British timing, I was only prepared to count 2.5 hours in Doha before boarding next flight. I had no clue what is this 4:20 pm!

It’s 4 pm here now. Boarding starts in another 20 minutes. Flight departure time at moment is 5:20 pm Qatar time. 

किंमत

"तुम्ही तिथून निघाले असताना बोलला असता तर आपण चांदणी चौकातच घेतलं असतं हे."
"होय. तिथं आहे नर्सरी. मला बघिताल्यासारखं वाटतंय."
"नाहीतर काय. मस्त packing करूनपण दिला असता त्यांनी. वर ते बो आणि रिबीन पण लावली असती."
"ठीके की. आपल्याला रोपटं मिळालं. भावना महत्वाची. बुके दिला असता तर मला खरंच वाईट वाटलं असतं. त्यापेक्षा हे sapling मस्त"
"हं. पण हजार भर रुपयांचं बिल फाडलं असतं यावर... पुण्यात घेतलं असतं तर! इथं म्हणून स्वस्त मिळालं."
"... हं."
"शहरात लयी किंमत झाडाची. या खेड्यातल्या लोकांना काय किमत हो झाडांची. त्यांना कुठं काय कळतंय!"

"............................................................ हं"

Perfectly Awesomely Average!

खूप खूप पूर्वी माणसाला फारशी अक्कल नव्हती. मग हळूहळू जशी अक्कल आली, तसं त्याला वाटायला लागलं की आपण खूप भारी आहे. पण लवकरच त्याच्यासारखी अक्कल असलेली बरीच माणसं त्याला दिसू लागली. मग त्याला वाटलं की पृथ्वी खूप भारी आहे! आपण सगळे राहतो त्यावर. बाकी सर्व आपल्या भोवती घिरट्या घालतंय! पण मग कळलंकी तसं काही नाहीये; आपण सगळे सूर्याभोवती फिरतोय. अगदीच वाईट वाटू नये म्हणून चंद्र होता आपल्या भोवती फिरणारा. पण मग त्यानं कुणाचं समाधान होणार? मग माणसाला वाटलंकी सूर्याभोवती फिरणाऱ्या ग्रहांपैकी आपली पृथ्वी म्हणजे लयी भारी. पण तेही समाधान फार काळ नाही टिकलं. कळलं की आपल्या या कुटुंबामध्ये गुरु, शनी वगैरे बाप माणसं पण आहेत. आपल्याला माहिती नव्हतं  तरी काय झालं? पृथ्वी फक्त त्यांपैकी एक खूपच साधारण आकाराचा आणि प्रकारचा ग्रह आहे. बस. नसर्वात मोठा. न सर्वात लहान. Perfectly average!

मग माणसाला असं वाटायला लागलं की आपला सूर्य एकदम भारी. याच्या पलीकडं काही नाही. हेच महान! पण छ्या हो. ते ही नाही. करोडो आहेत म्हणे सूर्य. आणि जवळपास प्रत्येक सूर्याची आपली आपली एक सूर्यमालिका! म्हणजे आपला सूर्य खूपच साधारण असा. ना खूप मोठा, ना खूप छोटा! Perfectly average!

मग या सगळ्या सूर्याना सामावून घेणारी आपली galaxy! ती तरी भारी असावी असं कोणाला तरी वाटणार इतक्यात कळलं की बाबा तसही नाहीये काही. कारोडो galaxies आहेत म्हणे. त्या पैकी आपली आहे एक. साधारण. Perfectly average!

Perfectly average! पण आपल्या सर्वांच्या अस्तित्वाला कारणीभूत. Spectacular. आपल्या सगळ्या लहान मोठ्या गोष्टीना सामावून घेणारी. Nonetheless a very beautiful place. युनिक असण्याचा सुंदर असण्याशी काय संबंध तसाही? 

पण आपला भूतकाळ बघता, ते तसं पुरत नाही आपल्याला कदाचित.

हे सगळं आज का? तर काही कारण असं नाही. जरा वाई वरून सातारा गाठतोय. माजेशीर वाटला हा मुलभूत गुण आपला. आपण कसे स्पेशल, युनिक आहोत हे स्वतःलाच पटवून देण्याचा. आता वर जे काही लिहिलंय ते तर सगळं विज्ञानाची कास धरून होतं तोपर्यंत विषय वेगळा होता! पण जित्याची खोड आहे आपली ती! अशी कशी जाणार? शास्त्राला निःशस्त्र करून बऱ्याच आघाड्यांवर ही वेगळेपणाची घोडदौड सुरु आहेच की. नाही?  मी कसा वेगळा? किंवा माझा गाव कसा वेगळा? किंवा माझा रंग कसा श्रेष्ठ? किंवा माझा धर्म कसा बेष्ट? आणि काय नि काय! कशाचा आनंद घ्यावा, आणि कशाचा अभिमान बाळगावा या मधली गल्लत. आता यामध्ये कुठलं विज्ञान सांगता आणि कुठलं काय?

खरंच गरज आहे का आपण वेगळे असण्याची? आपण स्पेशल असण्याची, श्रेष्ठ असण्याची आवश्यकता का भासत असेल आपल्याला? What if we are just perfectly average? What if that's how it is supposed to be?

एका आजोबांशी याबद्दल बोलताना त्यांनी खूप सुंदर उदाहरण दिलं. ते हसले आणि म्हणाले, “किती वेगळं असलास म्हणजे पुरेल तुला? याचा मापदंड कळला की प्रश्न मिटेल. कारण मग पुढे काही उरणारच नाही.

जंगल बघितलंयस? तुम्ही लोक सुट्टी काढून ग्रीनरीच्या नावानं बघायला जाता आवर्जून, ते वालं जंगल! खूप सारी झाडं, आणि त्यांची सळसळणारी असंख्य पानं! बघितालीयेस? आपण माणसं आणि ही पानं फुलं थोड्या फार फरकानं एक सारखीच. तीही आपल्यासारखी असंख्य आहेत. आता बघितलंस तर प्रत्येक पान, प्रत्येक फूल त्याच्या त्याच्या परीनं खूप युनिक असतं. खूप खासप्रकारे बनलेलं. आणि ते तेवढं वेगळेपण त्यांना पुरेसं असतं. आता त्यांना हे कळलंय आणि आपला स्ट्रगल अजून सुरुये. हा एवढाच फरक. ती पानं फुलं त्यांच्या आपापल्या असण्यावर  खुश आहेत. आणि आपल्याला आपलं असणं पुरत नाहीये.”

मला खूपच आवडलंय हे उदाहरण. आज सरत्या वर्षाच्या काठावर बसून येत्या वर्षाकडे पाहिलं तर असं वाटतंय की, हे वर्ष, आपल्या असण्यात रमायला शिकवेल. आजूबाजूच्यांना त्यांच्या असण्यात रमू देईल. जे ब्रह्मांडामध्ये नाही, ते पिंडामध्ये असण्याचा हट्ट सोडायला लावेल. “मी श्रेष्ठ आणि बाकी कनिष्ठ” यात नसलेली मजा आणि “माझ्याच रंगात रंगलेले सगळे” या हट्टा मधला बेरंग समजावून देईल! नव्या गोष्टी तर करूच. पण प्रगतीच्या दिशेने. वेगळेपणाच्या किंवा श्रेष्ठत्वाच्या चढाओढीने नाही. बाकी जे आहे ते तसच छान आहे. Perfectly average. काहीही extravagant असायची गरजच नाही.

I had a perfectly average last year. And I wish to have a perfectly average next year too. I think, it will be wisely beautiful. Perfectly awesomely average! 

Wish you the same! :)